Kansas 是 ( sī ) 美國 ( Bí-kok ) 的 ( ê ) 一个 ( chi̍t-ê ) 州 ( chiu ) 。首府 ( Siú-hú ) 佇 ( tī ) Topeka 。上 ( Siāng ) 大 ( toā ) 的城市 ( siâⁿ-chhī ) 是Wichita 。周 ( Chiu ) 內 ( lāi ) 總 ( chóng ) 人口 ( jîn-kháu ) 290萬 ( bān ) 組有 ( chó͘-iū ) ,面積 ( biān-chek ) 213,096平方 ( pêng-hong ) 公里 ( kong-lí ) 。本 ( Pún ) 州大部分 ( tōa-pō͘-hūn ) 是美國經過 ( keng-kòe ) 1804年 ( nî ) Louisiana尾袋 ( Bóe-tē ) 得 ( tit ) 着 ( tioh ) ,後來 ( āu-lâi ) 佇1854年成逐 ( sêng-lip ) Kansas領土 ( Léng-thó͘ ) ,閣 ( koh ) 佇1861年設 ( siat ) 做 ( chò ) 這 ( chit ) 州。
地理 ( Tē-lí ) [ 修改 ]
Kansas的北爿 ( pak-pêng ) 是Nebraska ; 東爿 ( tang-pêng ) 是Missouri ,南爿 ( lâm-pêng ) 是Oklahoma ,西爿 ( sai-pêng ) 是Colorado 。歸 ( Kui ) 州攏總 ( lóng-chóng ) 分 ( hun ) 105个 ( ê ) 郡 ( kūn ) 。佇東北爿 ( tang-pak-pêng ) 的邊界 ( pian-kài ) ,有 ( ū ) 差不多 ( chha-put-to ) 121公里是按照 ( àn-chiàu ) Missouri號 ( Hô ) 所 ( só͘ ) 畫 ( ōe ) 。Kansas和 ( Hô ) (在地 ( chāi-tē ) 叫 ( kiò ) "Kaw"),佇Kansas市 ( Chhī ) 佮 ( kap ) Missouri號相接 ( sio-chiap ) 。對 ( Tùi ) Colorado 流過來 ( lâu--kòe-lâi ) 的Arkansas號 嘛 ( mā ) 有經過Kansas州的西部 ( sai-pō͘ ) 佮南部 ( lâm-pō͘ ) ,有800公里長 ( tn̂g ) 攏 ( lóng ) 佇Kansas州內。
Kansas地理上 ( siōng ) 上權 ( koân ) 的所在 ( só͘-chāi ) 是Mount Sunflower ,懸度 ( koân-tō͘ ) 有1231 m。美國紲接 ( sòa-chiap ) (contiguous) 土地 ( thó͘-tē ) ,猶 ( iah ) 石 ( chio̍h ) 是無 ( bô ) 和 ( hâm ) Hawaii ,Alaska 佮其他 ( kî-tha ) 海外 ( hái-gōa ) 領土 ( niá-thó͘ ) ,的地理學 ( tē-lí-ha̍k ) 中心 ( tiong-sim ) 是佇本州的Lebanon 城 ( siâⁿ ) , Kansas/Nebraska界線 ( kài-sòaⁿ ) 南爿大約 ( tāi-iok ) 12你 ( lí ) 的所在。根據 ( Kun-kù ) 1918年調查 ( tiāu-cha ) 經緯度 ( keng-hūi-tō͘ ) 是39°50′N 98°35′W,總是 ( chóng-sī ) 實際 ( si̍t-chè ) 中心是隨時 ( sûi-sî ) 受 ( siū ) 海岸線 ( hái-hōaⁿ-sòaⁿ ) 等等 ( téng-téng ) 因素 ( in-sò͘ ) 變動的 ( piàn-tōng--ê ) 。
氣候 ( Khì-hāu ) [ 修改 ]
主要 ( Chú-iàu ) 佇熱天 ( joa̍h-thiⁿ ) 佮春天 ( chhun-thiⁿ ) , Kansas因為 ( in-ūi ) 拄好 ( tú-hó ) 佇無仝 ( bô-kâng ) 氣團 ( khì-thoân ) 相接的所在,遮 ( chia ) 時常 ( sî-siông ) 產生 ( sán-seng ) toa風雨 ( hong-hō͘ ) ,其中 ( kî-tiong ) 有的 ( ū-ê ) 閣會 ( ē ) 引起 ( ín-khí ) 管螺仔芳 ( kńg-lê-á-hong ) ,美 ( bí ) 東 ( tang ) 大概 ( tāi-khài ) 有50擺 ( pái ) .[5]
歷史 ( Le̍k-sú ) [ 修改 ]
Kansas早然 ( chá-liân ) 是美洲 ( Bí-chiu ) 原住民 ( Goân-chū-bîn ) 生活 ( seng-oa̍h ) 的所在。根據考搞 ( khó-kó ) 研究 ( gián-kiù ) ,大概從 ( chêng ) 7000年的時 ( sî ) ,早期 ( chá-kî ) 掠 ( lia̍h ) 股上 ( kó͘-chhiūⁿ ) (mammoth) 的美洲人 ( lâng ) 進入 ( chìn-ji̍p ) 到 ( kàu ) Kansas。佇州內,唯一 ( î-it ) 考古 ( khó-kó͘ ) 揣 ( chhōe ) 著 ( tio̍h ) 的pueblo (美洲原住民的飼雞 ( chhī-ke ) ) 是El Quartelejo 。
代先 ( Tāi-seng ) 佇現時 ( hiān-sî ) Kansas活動 ( oa̍h-tāng ) 的歐州人 ( Au-chiu-lâng ) 是Francisco Vásquez de Coronado ,伊 ( i ) 佇1541年來 ( lâi ) 到當地 ( tong-tē ) 。 1803年,大份 ( tōa-hūn ) 的現代 ( hiān-tāi ) Kansas予 ( hō͘ ) 美國 經過Louisiana尾地 ( Bóe-tē ) (Louisiana Purchase) 收 ( siu ) 器 ( khì ) 。總是西南部 ( se-lâm-pō͘ ) 到1848以前 ( í-chêng ) 也 ( iá ) 閣是西班牙 ( Se-pan-gâ ) ,墨西哥 ( Be̍k-se-ko ) 佮Texas共和國 ( Kiōng-hô-kok ) 的領土。
1812奶 ( ni ) 到1821年期間 ( kî-kan ) , Kansas是Missouri領土 (Missouri Territory) 的一 ( chi̍t ) 部分 ( pō͘-hūn ) 。Santa Fe通 ( Thong ) lǒ͘ (Santa Fe Trail) 佇1821到1880年之 ( chi ) 間 ( kan ) 有經過Kansas,會使 ( ē-sái ) 佮Missouri 閣有 ( koh-ū ) New Mexico 有生理 ( seng-lí ) 來往 ( lâi-óng ) 。
1827年,Fort Leavenworth 起造 ( khí-chō ) ,是白人 ( pe̍h-lâng ) 佇這位 ( ūi ) 頭 ( thâu ) 一个長期 ( tn̂g-kî ) 的飼雞。後來Kansas–Nebraska法案 ( Hoat-àn ) (Kansas–Nebraska Act) 佇1854年通過 ( thong-kòe ) ,Kansas領土 成立 ( sêng-li̍p ) 。
Lawrence洗城。
1861年, Kansas放棄 ( hòng-khì ) 路隸 ( lō͘-lē ) 制度 ( chè-tō͘ ) ,變 ( piàn ) 做美國第 ( tē ) 34个州。 1863年, 8月 ( goe̍h ) 21日 ( ji̍t ) ,美國內戰 ( Lōe-chiàn ) 期間,William Quantrill 娶 ( chhōa ) 人刣 ( thâi ) 入 ( ji̍p ) Lawrence 城,造成 ( chō-sêng ) 百 ( pah ) 鬼 ( kúi ) 人死亡 ( sí-bông ) 。內戰雙方 ( siang-hong ) 攏反對 ( hoán-tùi ) 伊的 ( i-ê ) 行動 ( hêng-tōng ) 。
內戰結束 ( kiat-sok ) 了後 ( liáu-āu ) ,真 ( chin ) 濟 ( chōe ) 阿人 ( O͘-lâng ) 離開 ( lî-khui ) 美國南部,佇Kansas建立 ( kiàn-li̍p ) 社區 ( siā-khu ) 。另外 ( Lēng-gōa ) Chisholm通路 ( Thong-lō͘ ) (Chisholm Trail) 的開設 ( khai-siat ) 予Kansas進入了 ( liáu ) 西部 ( Se-pō͘ ) 時代 ( sî-tāi ) 。
1881年, Kansas佇美國國 ( kok ) 守 ( chiú ) 中 ( tiong ) 頭一个接受 ( chiap-siū ) 一寡 ( kóa ) 教會 ( kàu-hōe ) 的要求 ( iau-kiû ) 禁止 ( kìm-chí ) 酒類 ( chiú-lūi ) ,禁令 ( kìm-lēng ) 到1948年的時廢除 ( hùi-tû ) 。
Kansas是20世紀 ( sè-kí ) 早期進步 ( chìn-pō͘ ) 運動 ( ūn-tōng ) (progressive movement) 的中心這一 ( it ) 。
根據美國普查 ( Phó͘-cha ) 局 ( Kio̍k ) (United States Census Bureau) 的ko͘算 ( sǹg ) , Kansas佇2014年7月初 ( chhe ) 人扣 ( jîn-khàu ) 有2,904,021人。
佇2010年的資料 ( chu-liāu ) 中, Kansas 83.8% 个人口是白人 (其中77.5% 是非 ( hui ) 西班牙蟹 ( hē ) ); 5.9% 是阿人或者 ( he̍k-chiá ) 非洲系 ( Hui-chiu-hē ) 美國人 ( Bí-kok-lâng ) , 1% 是美洲原住民; 閣有2.4% 是亞洲人 ( A-chiu-lâng ) 。
根據2014年Pew研究中心 的調查 ( tiâu-cha ) , Kansas人口中76% 是基督教 ( Ki-tok-kàu ) ,內面 ( lāi-bīn ) 閣有31% 是複音派 ( Ho̍k-im-phài ) 新教 ( Sin-kàu ) , 24% 是主流派 ( Chú-liû-phài ) 新教 (Mainline Protestant), 2% 是阿人新教, 18% 是天主教 ( Thian-chú-kàu ) , 1% 是Mormon , 1% 是埃和華 ( Ia-hô-hoa ) 見證人 ( Kiàn-chèng-jîn ) ; 另外,非基督教 ( hui-Ki-tok-kàu ) 信仰 ( sìn-gióng ) 占 ( chiàm ) 4%,無的別 ( tek-pia̍t ) 信仰者 ( chiá ) 占20%.[6]
經濟 ( Keng-chè ) [ 修改 ]
Kansas佇2015年的GDP 是149,641 pa̍h萬美金 ( bí-kim ) .[7] 照 ( Chiàu ) 2015年的資料,本州上濟 ( siāng-chē ) 人做的產業 ( sán-gia̍p ) 是健康 ( kiān-khong ) 照顧 ( chiàu-kò͘ ) 佮社會 ( siā-hōe ) 扶助 ( hû-chō͘ ) (health care and social assistance ).[8]
這州主要農產 ( lông-sán ) 有魚 ( gû ) ,羊仔 ( iûⁿ-á ) ,麥仔 ( be̍h-á ) ,盧洗 ( lô͘-sé ) ,黃豆 ( n̂g-tāu ) ,棉花 ( mî-hoe ) ,番麥 ( hoan-be̍h ) 等等。東部 ( Tang-pō͘ ) 是美國主要五穀 ( ngó͘-kok ) 的產地 ( sán-tē ) 。
工業 ( Kang-gia̍p ) 方面 ( hong-bīn ) ,有運輸 ( ūn-su ) 令件 ( lēng-kiāⁿ ) ,飛行機 ( hui-hêng-ki ) ,食品 ( si̍t-phín ) 加工 ( ka-kang ) ,出版 ( chhut-pán ) ,化學 ( hòa-ha̍k ) 等 ( téng ) 出產 ( chhut-sán ) 。另外, kansas嘛是美國產 ( sán ) 石油 ( chio̍h-iû ) 排 ( pâi ) 第8个州。
除了 ( Tû-liáu ) 拄 ( tú ) 開始 ( khai-sí ) 的試驗地 ( chhì-giām-tē ) 以外 ( í-gōa ) ,Kansas City都會區 ( to͘-hōe-khu ) 是Google Fiber 網路 ( bāng-lō͘ ) 系統 ( hē-thóng ) 代先開始服務 ( ho̍k-bū ) 的所在[9] 。
交通 ( Kau-thong ) [ 修改 ]
Kansas有兩 ( nn̄g ) 條 ( tiâu ) 州際 ( chiu-chè ) 高速道路 ( ko-sok-tō-lō͘ ) (Interstate Highway): I-70 佮伊35 。伊70主要是東西 ( tang-sai ) 方向 ( hong-hiòng ) ,會當 ( ē-tàng ) 然 ( liân ) 去 ( khì ) Colorado的Denver 佮Missouri的Kansas City ,經過的州內城市有Colby ,Hays ,Salina ,Junction City ,Topeka ,Lawrence ,Bonner Springs ,佮Kansas City。若 ( Nā ) 伊35是南北 ( lâm-pak ) 向 ( hiòng ) ,然去Oklahoma的Oklahoma City 佮Iowa的Des Moines ,經過州內的Wichita ,El Dorado ,Emporia ,Ottawa ,佮Kansas City等城。
文化 ( Bûn-hòa ) [ 修改 ]
佇美國文學 ( bûn-ha̍k ) 內面, Kansas真出名 ( chhut-miâ ) 的一項 ( hāng ) 代誌 ( tāi-chì ) ,是做1900年小說 ( siáu-soat ) Oz的大 ( Tōa ) 術士 ( Su̍t-sū ) (The Wonderful Wizard of Oz ) 主角 ( chú-kak ) Dorothy Gale 的故鄉 ( kò͘-hiong ) 。 1939年改編 ( kái-pian ) 的電影 ( tiān-iáⁿ ) 推 ( The ) Wizard of Oz 內,有一句 ( kù ) 口白 ( kháu-pe̍h ) 講 ( kóng ) "咱 ( Lán ) 已經 ( í-keng ) 無佇Kansas內壓 ( lāi--ah ) " (We're not in Kansas anymore),後來變英語 ( Eng-gí ) 的一句明言 ( bêng-giân ) ,表示 ( piáu-sī ) 家己 ( ka-tī ) 入去 ( ji̍p-khì ) 了新 ( sin ) 環境 ( khoân-kéng ) 。
參考 ( Chham-khó ) [ 修改 ]
United States