Canada
Canada
書句: A mari usque ad mare "由海到海"
國歌: O Canada "學! Canada"
首都
Ottawa 上大 siâⁿ-chhī
Toronto 官方語言
英語 ,法語 政府
聯邦 ,議會制 ,君主立憲
• 國王
Charles 3世 • 總督
Mary Simon • 總理
Justin Trudeau 立法機構
議會
元老院
四民院 面積 • Lóng-chóng
9,984,670 km2 (3,855,100 sq mi) (地 2 名 ) • 水域 (%)
11.76 人口 • 2021 年估計
38,436,447 (地 37 名 ) • 2016 年 普查
35,151,728 • 密度
3.92/km2 (10.2/sq mi) (地 185 名 ) GDP (PPP )
2021 年 股價 • 攏總
$2.027萬億 (地 15 名 ) • 平均
$53,089 (地 24 名 ) GDP (盟義)
2019 年 股價 • 攏總
$2.016萬億 (地 9 名 ) • 平均
$52,791 (地 15 名 ) Gini (2018 年)
30.3中 HDI (2019 年)
0.929真高 ͘ 地 16 名 貨幣
Canada dollar ($) (CAD ) 時區
UTC -3.5 ~ -8
UTC -2.5 ~ -7 時間格式
yyyy-mm-dd (AD ) 開車方向
又 電話區號
+1 ISO 3166代號
CA 上等domain
.ca
Canada 閣 ( koh ) 號做 ( hō-chò ) Kanata ,抑是 ( ia̍h-sī ) 加拿大 ( Ka-ná-tāi ) 佮 ( kah ) 跤林答 ( Kha-ná-tah ) ,是 ( sī ) 佇 ( tī ) 北 ( Pak ) 美洲 ( Bí-chiu ) 上 ( siāng ) 北爿 ( pak-pêng ) 的 ( ê ) 國家 ( kok-ka ) 。 Canada名義上 ( miâ-gī-siōng ) 是1个 ( ê ) 有 ( ū ) 憲法 ( hiàn-hoat ) 的王國 ( ông-kok ) ,組織上 ( cho͘-chit-siōng ) 行 ( kiâⁿ ) 聯邦 ( liân-pang ) 制度 ( chè-tō͘ ) ,有10省 ( séng ) , 3領土 ( léng-thó͘ ) 。 Canada歷史 ( le̍k-sú ) 上 ( siōng ) 嘛 ( mā ) 號做Dominion of Canada /Le Dominion du Canada 。 Dominion是原住 ( goân-chū ) 拉丁文 ( La-teng-bûn ) "dominus",意思 ( ì-sù ) 是統治 ( thóng-tī ) 。古早 ( Kó͘-chá ) 英國 ( Eng-kok ) 用來 ( iōng-lâi ) 共 ( kā ) 伊 ( i ) 家 ( ka ) 佇殖民地 ( si̍t-bîn-tē ) 稱呼 ( chheng-ho͘ ) 的頭前 ( thâu-chêng ) ,表示 ( piáu-sī ) 怹 ( in ) 的統治權 ( thóng-tī-khoân ) .[1]
國 ( Kok ) 名 ( miâ ) [ 修改 ]
"Canada" 織的 ( chit-ê ) 名是對 ( tùi ) 撞地 ( tōng-tē ) 原住民 ( goân-chū-bîn ) Haudenosaunee人 ( lâng ) 的一个 ( chi̍t-ê ) 部族 ( pō͘-cho̍k ) 所 ( só͘ ) 講 ( kóng ) 的 "kanata" 所號 ( hō ) ,[2] 原來 ( goân-lâi ) 意思是 "村莊 ( chhoan-chng ) ",是原住民用來 ( ēng-lâi ) 向 ( hiòng ) 探險者 ( thàm-hiám-chiá ) Jacques Cartier 指 ( chí ) 盟 ( bêng ) Stadacona 織的村 ( chhoan ) 的所在地 ( só͘-chāi-tē ) 所用 ( ēng ) .[3]
後來 ( Āu-lâi ) , Cartier就 ( tio̍h ) 用 "canada" 織的字 ( jī ) 來 ( lâi ) 稱 ( chheng ) Stadacona首領 ( siú-niá ) Donnacona 所管 ( koán ) 的土地 ( thó͘-tē ) 。佇1545年 ( nî ) ,歐洲 ( Au-chiu ) 的冊 ( chheh ) 佮 ( kap ) 地圖 ( tē-tô͘ ) 開始 ( khai-sí ) 用 "Canada" 來表示織的所在 ( só͘-chāi ) 。
到 ( Kàu ) 17世紀 ( sè-kí ) 佮18世紀早期 ( chá-kî ) , "Canada" 是講新 ( Sin ) 法蘭西 ( Hoat-lân-se ) ,抑 ( ia̍h ) 就是聖 ( Sèng ) Lawrence河 ( Hô ) 流域 ( liû-he̍k ) 佮大湖 ( Toā-ô͘ ) 的北岸 ( hoāⁿ ) 地區 ( tē-khu ) 。後尾 ( Āu-boé ) 遮的 ( chia-ê ) 土地變 ( piàn ) 做 ( chò ) 英國 的殖民地,分 ( hun ) 等 ( Téng ) Canada (Upper Canada ) 佮夏 ( Hā ) Canada (Lower Canada ), 1841年閣合病 ( ha̍p-pēng ) 做Canada省 (Province of Canada )。
1867年Canada的範圍。
1867年組成 ( cho͘-sêng ) 房蘭 ( pâng-liân ) 的時陣 ( sî-chūn ) , "Canada" 風 ( hong ) 用來做新國家的正式 ( chèng-sek ) 名稱 ( miâ-chheng ) ,另外 ( lēng-goā ) 閣卷 ( koàn ) 上 "Dominion",成 ( chiâⁿ ) 做全名 ( choân-miâ ) "Dominion of Canada"。後來Canada政府 ( chèng-hú ) 得 ( tit ) 著 ( tio̍h ) 自治 ( chū-tī ) 的身份 ( sin-hūn ) ,沓沓 ( ta̍uh-ta̍uh ) 著無 ( bô ) 再 ( chài ) 用 "Dominion",監今 ( kaⁿ-taⁿ ) 千 ( chheng ) "Canada"。
佇漢文 ( Hàn-bûn ) 佮日本 ( Ji̍t-pún ) 的漢字 ( Hàn-jī ) ,分別 ( hun-piat ) 共 "Canada" hoan做 "加拿大" 參 ( chham ) "加奈陀"。現時 ( Hiān-sî ) 閩南語 ( Bân-lâm-gí ) 有照 ( chiàu ) "加拿大" 講加拿大 。若 ( Nā ) 佇臺灣 ( Tâi-oân ) ,嘛定 ( tiāⁿ ) 講 "跤林答" 抑是 "加拿答 ( Ka-ná-tah ) "。
原住民 佇Canada已經 ( í-keng ) 帶 ( toà ) 有10,000外東 ( goā-tang ) 。佇公元 ( kong-goân ) 1000年左右 ( chó-iū ) 的時陣,Viking人 有帶佇現此時 ( hiān-chú-sî ) Newfoundland 北海岸 ( pak-hái-hoāⁿ ) 的L'Anse aux Meadows 一 ( chi̍t ) chāmá。彼 ( He ) 是Europa人頭疾擺 ( thâu-chi̍t-pái ) 來到Canada。法國人 ( Hoat-kok-lâng ) 佇16佮17世紀的時陣開始般來 ( poaⁿ-lâi ) 徛起 ( khiā-khí ) 佇北美洲 ( Pak-bí-chiu ) 東北部 ( tang-pak-pō͘ ) ,是Europa人佇Canada長期 ( tn̂g-kî ) 定居 ( tēng-ki ) 的起頭 ( khí-thâu ) 。
英國 ,法國 ( Hoat-kok ) 佮西班牙 ( Se-pan-gâ ) 佇1763年簽訂 ( chhiam-tēng ) Paris條約 ( Tiâu-iok ) ,共七年 ( Chhit-nî ) 戰爭 ( Chiàn-cheng ) 收煞 ( siu-soah ) 。佇織的條約內短 ( lāi-té ) ,法國 答應 ( tap-èng ) 放棄 ( hòng-khì ) 伊佇北美洲 大略 ( tāi-lio̍k ) 的殖民地,共Canada讓 ( niū ) 予 ( hō͘ ) 英國 。
美國 ( Bí-kok ) 革命 ( Kek-bēng ) 了後 ( liáu-āu ) ,殖民地一寡 ( chi̍t-koá ) 猶原 ( iû-goân ) 效忠 ( hāu-tiong ) 英國 的人上北 ( chiūⁿ-pak ) 搬 ( poaⁿ ) 來kàuCanada。
佇1867年,Canada醒 ( Séng ) (後來 ( āu--lâi ) 分做 ( hun-chò ) Ontario 佮Québec ),Nova Scotia 佮New Brunswick 這 ( chit ) 三的 ( saⁿ-ê ) 殖民地合併 ( ha̍p-pèng ) ,建立 ( kiàn-li̍p ) Dominion of Canada。Edward王子 ( Ông-chú ) 島 ( Tó ) 佮Newfoundland 彼當陣 ( hit-tang-chūn ) 無想欲 ( siūⁿ-beh ) 佮choah的殖民地合做伙 ( ha̍p-chò-hóe ) ,分別 ( hun-pia̍t ) 到1873年佮1949年才 ( chiah ) 加入 ( ka-ji̍p ) Canada。
英國佇1931年通過 ( thong-kòe ) Westminister法規 ( Hoat-kui ) ,正式予Canada變做 ( piàn-chò ) 獨立 ( to̍k-li̍p ) 的國家,會當 ( ē-tàng ) 家己 ( ka-kī ) 制定 ( chè-tēng ) 法律 ( hoat-lu̍t ) 。 Canada佇1982年共憲法對 ( ùi ) 英國徙 ( soá ) 倒來 ( tò-lâi ) 次 ( chhù ) (patriation of the Constitution ),自按呢 ( chū-án-ne ) Canada修改 ( siu-kái ) 憲法毋免 ( m̄-bián ) 閣需要 ( su-iàu ) 英國的同意 ( tông-ì ) 。
語言 ( Gí-giân ) [ 修改 ]
Canada的兩个 ( nn̄g-ê ) 官方 ( koaⁿ-hong ) 語言是英語 ( Eng-gí ) 佮法語 ( Hoat-gí ) 。
佇1969年, Canada國會 ( kok-hōe ) 通過議案 ( gī-àn ) ,正式規定 ( kui-tēng ) 英語佮法語佇聯邦政府合 ( kap ) 國會ni̍h是平等 ( pêng-téng ) 的語言。這 ( Che ) 是Canada第一个 ( tē-it-ê ) 官方語言法案 ( hoat-àn ) (Official Languages Act / Lui sur les langues officielles )。伊主要 ( chú-iàu ) 的目的 ( bo̍k-tek ) 是英語佮法語社區 ( siā-khu ) 的保存 ( pó-chûn ) 佮發展 ( hoat-tián ) ,以及 ( í-ki̍p ) 予這兩个 ( chit-nn̄g-ê ) 語言佇Canada社會 ( siā-hōe ) 下當 ( ē-tàng ) 平坐徛 ( pîⁿ-chē-khiā ) 。
Canada政府佇1982年正式宣告 ( soan-kò ) 憲法法案 (Constitution Act / Lui constitutionnelle ),其中 ( kî-tiong ) 的Canada權利 ( Koân-lī ) 佮自由 ( chū-iû ) 憲章 ( hiàn-chiong ) (Canadian Charter of Rights and Freedoms / Charte canadienne des droits et libertés ) 進一步 ( chìn-chi̍t-pō͘ ) 互 ( hō͘ ) 聯邦機構 ( ki-kò͘ ) 內面 ( lāi-bīn ) 兩个官方語言的地位 ( tē-ūi ) 佮使用 ( sú-iōng ) 得著 ( tit-tio̍h ) 憲法的保證 ( pó-chèng ) 。權利佮自由憲章規定:
英語佮法語是Canada的官方語言;
佇國會會議 ( hōe-gī ) ni̍h,逐家 ( ta̍k-ke ) 有權利用任何 ( jīm-hô ) 一个官方語言;
所有 ( Só͘-ū ) 國會的記錄 ( kì-lo̍k ) 佮通過的法案需要有英語佮法語的版本 ( pán-pún ) ,而且 ( jî-chhiáⁿ ) 兩種 ( nn̄g-chióng ) 攏 ( lóng ) 算 ( sǹg ) 是官方正確 ( chèng-khak ) 的版本;
合國會設立 ( siat-li̍p ) 的法院 ( hoat-īⁿ ) 處理 ( chhú-lí ) 代誌 ( tāi-chì ) 的時陣,用英語抑是法語攏會使得 ( ē-sái--tit ) 。
逐家有權利用任何一个官方語言得著聯邦政府的服務 ( ho̍k-bū ) 。
這馬 ( Chit-má ) New Brunswick 是Canada唯一 ( î-it ) 正式雙語 ( siang-gí ) 的省。法語是Québec 的官方語言; 其他 ( kî-thaⁿ ) 八的 ( poeh-ê ) 省的官方語言攏是英語。
除了 ( Tî-liáu ) 英語佮法語,其他語妍 ( gí-gían ) 佇Canada嘛真 ( chin ) 重要 ( tiōng-iàu ) 。根據 ( Kun-kì ) 2001年的人口 ( jîn-kháu ) 調查 ( tiau-cha ) , 17% Canada人的母語 ( bú-gí ) 毋是 ( m̄-sī ) 官方語言。其中人口thōng濟 ( chē ) 的是Italia語 ( gí ) (1.6%),德語 ( Tek-gí ) (1.5%),廣東話 ( Kńg-tang-ōe ) (1.1%) 佮Punjab語 (0.9%)。
Canada嘛有誠 ( chiâⁿ ) 濟原住民 語言,毋過 ( m̄-koh ) 大部分 ( toā-pō͘-hūn ) 會曉 ( ē-hiáu ) 講的人愈來 ( jú-lâi ) 愈少 ( jú-chió ) 。根據共 ( kāng ) 一个調查,母語人口較 ( khah ) 濟的原住民語言有Cree (72,680人, Canada人口的0.25%),Inuktitut (29,005人, 0.10%),佮Ojibway (20,890人, 0.07%)。
行政區 ( Hêng-chèng-khu ) [ 修改 ]
請 ( Chhiáⁿ ) 參考 ( chham-khó ) : Canada的省佮領土
外部 ( Gōa-pō͘ ) 連結 ( liân-kiat ) [ 修改 ]